Ból brzucha u dzieci – co się za nim kryje?

Wyrostek i stany nagłe

Ostry ból brzucha (tzw. „ostry brzuch”) to ból nagły, choć może też być zaostrzeniem bólu przewlekłego. Ostrym bólom brzucha u dzieci mogą towarzyszyć wymioty, biegunka, krwawienie, gorączka. Przyczyną ostrych bólów brzucha mogą być stany zapalne w jamie brzusznej (np. zapalenie wyrostka), zaburzenia ukrwienia w obrębie jamy brzusznej, niedrożność jelit czy nawet pęknięcie narządów jamy brzusznej. Ostre bóle brzucha mogą być skutkiem zapalenia płuc, zatruć pokarmowych, nowotworów jamy brzusznej, skrętu jelit.

Ból ostry, występujący nagle, powinien więc zwrócić naszą szczególną uwagę, gdyż może być objawem stanów zagrażających życiu i wymagających przeprowadzenia operacji chirurgicznej.

Kolka i niestrawność

Innym rodzajem bólu brzucha jest tzw. ból przewlekły i nawracający. To częsty objaw u dzieci i młodzieży szkolnej, stanowiący 9-15% dolegliwości u dzieci. Przewlekły ból brzucha utrzymuje się ponad 2 miesiące i może mieć podłoże organiczne (związany jest z określoną chorobą – takich przypadków jest około 10%) lub nieorganiczne, czyli czynnościowe, kiedy nie można wskazać konkretnej przyczyny chorobowej (około 90% przypadków).

Do bólów czynnościowych zaliczamy np. bóle brzucha związane z tak częstymi stanami, jak niestrawność, zaparcie, biegunka, kolka gazowa. Ta ostatnia potrafi być prawdziwym utrapieniem dla dziecka i rodziców. Przyczyną kolki wydaje się być zarówno niedojrzałość jelit jak i kompozycja diety dziecka. Skłonność do kolek może wynikać z alergii na białka mleka krowiego, zaburzeń flory bakteryjnej jelit, prowadzących do nadmiernej produkcji gazów w jelitach.

Niektórzy badacze uważają, że płacz i niepokój u dziecka wynikają nie tyle z bólu, co z niedojrzałości mózgu, a co za tym idzie, niezdolności dziecka do uspokojenia się. Konsekwencje wystąpienia kolki u malucha dotykają też rodziców: polegają na trudności w koncentracji, utracie cierpliwości, frustracji, poczuciu niekompetencji, uczuciu krzywdzenia dziecka, a nawet na utracie naturalnego pokarmu u matki.

A może to… migrena?

Ważną przyczyną przewlekłych bólów brzucha u dzieci są problemy natury psychologicznej. Bóle psychogenne stanowią około 15% nawracających bólów brzucha. Mogą być uwarunkowane stresową sytuacją rodzinną lub szkolną. Częstą przyczyną są konflikty w rodzinie, zagrożenie związane z sytuacją w domu, rozwód rodziców, złe warunki socjalno-bytowe, niepowodzenia, konflikty w szkole, brak akceptacji ze strony rówieśników.

Rzadszymi przyczynami bólów brzucha u dzieci są: dyschezja niemowlęca, zespół jelita drażliwego, a także i migrena brzuszna. Dyschezja niemowlęca może wystąpić u młodych niemowlaków i objawia się płaczem, długotrwałym krzykiem (10-30 min.), zaczerwienieniem twarzy. Objawy te występują przed oddaniem stolca. Za przyczynę dyschezji niemowlęcej uważa się zaburzenie koordynacji mięśni brzucha, która u niemowląt z dyschezją ulega wykształceniu w późniejszym wieku.

Z kolei głównym objawem zespołu jelita drażliwego jest gniecenie w jamie brzusznej przynajmniej 1 raz w tygodniu przez co najmniej 2 miesiące, któremu towarzyszą co najmniej 2 z poniższych zjawisk:

• objawy ustępują po wypróżnieniu,
• początek dolegliwości związany jest ze zmianą częstotliwości wypróżnień,
• początek dolegliwości związany jest ze zmianami w wyglądzie (charakterze) stolców.

Szacuje się, że migrena brzuszna wstępuje u 1-4% dzieci. Największe nasilenie jej występowania obserwuje się między 10-12 rokiem życia. Polega ona na gwałtownych napadach ostrego bólu brzucha trwającego co najmniej 1 godzinę. Ból ten upośledza normalną aktywność dziecka. Ponadto mogą wystąpić objawy dodatkowe, takie jak: ból głowy, nadwrażliwość na światło (fotofobia), bladość, wymioty, nudności i zaburzenia łaknienia.

Pamiętaj! Idź do lekarza, gdy:

• Ból jest wyjątkowo silny i nie zmniejsza się po podaniu leków
• Ból nie jest silny, ale utrzymuje się przez kilka dni
• Ból jest tak silny, że dziecko nie może dotknąć brzucha
• Występuje też biegunka, wymioty, gorączka